Tarihin en kuytu noktalarından bugüne yankılanan bir sestir mitoloji. Eğer onun dilinden anlamıyorsanız, bu ses sizin için yalnızca bir uğultu olur. Hâlbuki bu sesin içinde bir milletin doğumuna tanıklık eden “ilk soluğun” dahi tınıları vardır. Tam da bu yüzden Türklerin tarih öncesi çağlarına inmek, onların evren ve dünya algısı hakkında fikir edinebilmek için mitolojiye mecburuz.
Türk mitolojisinde kurt, taşıdığı renge göre farklı anlamlar kazanabilir. Bu noktada beyaz kurt göğü temsil eder, erdemin ve saflığın sembolüdür. Al kurt yeryüzünü temsil eder, gücün ve şiddetin sembolüdür. Kara kurt yeraltını temsil eder ve karşı konulmaz kuvvetin sembolüdür. Genel anlamıyla kurt olumlu ve iyi bir imgedir; nadiren olumsuz bir karaktere de bürünür. Örneğin kuzeydeki Saha Yakut Türklerinde kurt korkutucu bir figüre dönüşmüştür. Yakut mitlerine göre ay tutulmasının sebebi kurtların ayı parçalayıp yutmasıdır. Ayın geçirdiği evreler de bu tip bir düşüncenin ürünüdür.
Mitlerde ve destanlarda karşılaştığımız kurt figürü, geçmişi çok daha eskiye dayanan bir ongun inancından köklerini alır. Türko-Moğol halkların en karanlık devirlerinde beliren kurt ongunu, zaman içinde farklı mitlerin başkarakteri olmuştur. Bir inanç terimi olarak “ongun” çoğunlukla hayvan biçimli bir arketip, içinde kutsal gücün bulunduğuna inanılan bir çeşit totemdir. Moğolca kökenli bu sözcüğün Altay Türkçesindeki karşılığı ise “töz”dür. Ongun kelimesi, Çağatay Türkçesine “damga-arma” anlamlarında girmiş ve böylece Türk yazı dilinde yer etmiştir.
Altaylarda 33.000 Yıllık Kurt Kalıntıları
Altay Dağları’nda daha Üst Paleolitik dönemden itibaren kurtlar ve insanların aynı kültürel dolgular içinde yaşadıkları ve bu ortak yaşam alanı içinde Altay kurtlarında birtakım evcilleşme işaretlerinin ortaya çıktığı bilinmektedir. Altayların kuzeybatısında bulunan Razboniçya Mağarası’nda 33.000 yıl öncesine tarihlenen kurt kafatasları ve vücut kemikleri açığa çıkartılmıştır. Bu kemikler üzerinde yapılan araştırmalara göre, mağaradaki kurtlar doğada serbest hâlde gezinen diğer kurtlardan bazı farklılıklar taşımaktadır, özellikle dişlerde kısmî evcilleşme tespit edilmiştir. Altay Dağları’nda bulunan söz konusu kemikler, insan ve kurdun birlikte yaşadığını gösteren, insanlık tarihinin en eski birkaç örneğinden biridir.
