Limon ile ilgili olarak olumsuz bir takım ifâdeler kullanmak, onun ekşiliğinden yola çıkarak tatsız ve lezzetsiz olduğu algısı oluşturmak esasında katılmadığımız bir yaklaşımdır. Limon, bizce son derece lezzetli, gribin baş düşmanı, C vitamini deposu, salataların ve çorbaların vazgeçilmezi, balık ve dürüm kebabın mütemmim cüzüdür. Ancak literatürün emri gereği, limonu “yüzümüzü sevimsizce ekşiten” bir kavram olarak anlamak ve anlatmak zorunda kaldık.
Limon Problemi ve Asimetrik Bilgi:
Limon, Amerikan halk dilinde; kötü, bekleneni vermeyen ikinci el araç anlamında kullanılmaktadır. Bir araç çok çeşitli nedenlerle limon olabilir. Tamamen boyalı olabilir, kilometresiyle oynanmış olabilir, ağır hasarlı olabilir. Tüm bu hâller, (günümüzdeki resmî kayıt ve teknik imkânların olmadığı bir zamanını düşünün) kolayca tespiti mümkün olmayan, etkilerini sonradan gösterecek kusurlar olarak ifâde edilebilir. Değişen kapının zamanla gıcırdaması, kilometresi azaltılmış motordan sesler gelmesi ve performansının düşmesi gibi göstergeler, ikinci el araba aldığınızda muhtemelen aldatıldığınıza işaret olacaktır.
1970 yılında yayımladığı makalede G. A. Akerlof, ikinci el araç piyasasından yola çıkarak asimetrik bilgi problemini açıklamıştır.1 İkinci el araç piyasalarında, müstakbel alıcılar, satım konusu araçlar hakkında satıcılara nazaran daha az bilgi sahibidirler. Gerçekten de, aracın genellikle nerede ve nasıl kullanıldığı, kazalı olup olmadığı, kilometresinin orijinalliği satıcı yâni arabanın hâlihazırdaki sahibi tarafından bilinmekte fakat alıcı yâni müstakbel sahibi tarafından bilinmemektedir. Bu durumda alıcı, ancak satıcının kendisiyle paylaştığı ölçüde bilgi sahibi olabilecektir.
Böyle bir durumda alıcı nasıl davranacaktır? Alıcı, hakkında tam olarak bilgi sahibi olmadığı arabaya fiyat biçerken, ortalama bir fiyat etrafında dolaşacaktır. Alıcının biçeceği değer, iyi bir arabanın fiyatı ile kötü bir arabanın fiyatı arasında bir yerlerde olacaktır. Alıcı, tam olarak bilgi sahibi olmadığı için, iyi bir arabaya da, kötü bir arabaya da yaklaşık olarak aynı fiyatı biçecektir.
[st_callout title=”Yazının devamı Ayarsız dergisinde” button_text=”Kitapçılar & Abonelik Formu” link=”https://www.ayarsiz.net/abonelik-formu/” text_color=”#f2f2f2″ background=”#de7474″]Ayarsız dergisini kitapçılardan edinebilir veya Abonelik formunu doldurarak adresinize getirtebilirsiniz.[/st_callout]
