Kimi kavramların dokunulmazlıkları vardır, ağzınızdan dökülmeye başladığı an kendinizi bu kavramın büyüsüne kaptırırsınız. Bu kavramın geçtiği her cümlenin huşu içinde dinleneceğini de peşinen kabul edersiniz. “Demokrasi” de bu tip bir kutsallığı olan bir kavram. Demokrasiyle uzaktan yakından alâkası olmayanların dahi vazgeçemediği, neredeyse her iki cümlesinin arasına sokuşturmaktan büyük haz duyduğu bu kavramın en cezbedici tarafı şüphesiz “özgürlük” mottosuyla sürekli yan yana anılmasıdır. Demokrasi ve özgürlük âdeta yapışık ikiz kardeşler gibidir. Sâdece demokrasi ve özgürlük kavramı değil, “demokrasi” ve “Eski Yunan” kavramları da birbirinden ayrılmaz tamlamalar olarak sürekli karşımıza çıkarlar. Ancak bu demokrasi ile Eski Yunan’ın hakikatte pek de öyle yan yana durmadığını, uzun yıllar önce siyasal düşünceler tarihiyle ilgili kitapları karıştırırken karşıma çıkan şu cümlede görmüştüm: “Atina’da Solon’un zamanında önemsiz olan kölelik, demokrasinin altın çağında özellikle önem kazanır. Tahminlere göre, bu dönemde toplam 310 bin olan Atina nüfusunun 110 bini köledir. Atina’nın Yunan dünyasındaki öneminin artışıyla birlikte kölecilik alıp başını gidecektir. İ.Ö 312’de yapıldığı belirtilen bir nüfus sayımında, Attika nüfusu şöyle dağılmaktadır: 21 bin yurttaş, 10 bin metoihos (yabancı) ve 400 bin köle.”
İşte yukarıda italiklediğim cümleyi ilk okuduğumda şu meşhur, “Demokrasinin beşiği Eski Yunan’dır” efsânesi de âdeta bir balon gibi sönmüştü. “Demokrasinin altın çağını yaşadığı dönem aynı zamanda özgürlüklerini yitirmiş insanlardan oluşan kölelik düzenin zirve yaptığı bir dönemdir” mânâsına gelen bu cümleler sonrasında demokrasi anlatılarının, söylemlerinin tamamına şüpheyle bakar oldum. Hele ki Eski Yunan filozoflarının savundukları siyasal sistemler ve kendi hayat kesitleriyle ilgili okuduklarım sonra, demokrasi ve özgürlük kavramlarının o dönemde hiç de öyle korelatif bir ilişki içinde olmadığına kani oldum.
