Bildiğimiz gibi, insan haklarının -insanlığın ezeli bir problemi olmasına rağmen- dünya gündemine girişi 1789 Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Evrensel Beyannâmesi ile olmuştur. Bu beyannâme ile insanın, sırf insan olma sıfatıyla doğuştan gelen birtakım dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmez haklara sahip olduğu, bunların da başlıca hayat, hürriyet ve mülkiyet hakları olduğu tespit edilmiştir. Tabiî ki bu gelişme Batı Avrupa’da birdenbire ortaya çıkmış değildi. Bunun arkasında asırlara dayanan iktisadî, tarihî ve kültürel bir geçmiş vardır. Esasında insanlar ve toplumlar arasındaki teorik ayrımcılığın kaynağı Batı toplumlarıdır. Genelde felsefenin ve özelde Batı düşüncesinin öncüleri sayılan Antik Yunan filozofları incelendiğinde görülür ki, Batı’nın tarihinde insan hakları meselesi gerek idareciler gerekse entelektüeller katında bir yer işgal edebilmiş değildir. Meselâ felsefenin en büyükleri sayılan Platon (Eflatun) ve Aristo’nun düşünce sistemlerinde kölelere ve kadınlara çok aşağıda bir mevkî verdikleri görülür. Her iki filozof da köleyi ve kadını aşağılar. Onlara göre bazı insanların vazifesi toplumu idare etmek, bazısının savaşmak, kölelerin vazifesi ise bu iki sınıf için çalışmaktır. Aristo bunu “altın, gümüş ve bronz mayalı insanlar” olarak tanımlar. Yine her iki filozof da kadını erkeğin aşağı bir şekli olarak görür. Hâlbuki onlardan daha evvel M.Ö. 5. yüzyılda sofistler köleliğe karşı çıkmışlardır. Ama gerek Yunan gerek Roma ve gerekse Rönesans’a kadar Batı Avrupa dünyasında sofistlerin değil, Platon ve Aristo’nun görüşlerine itibar edilmiştir. Bu zihniyet Batı Avrupa insanında o derece güçlü ve kalıcı bir şekilde yerleşmiştir ki Hristiyanlık bile onların insana bu bakışını değiştirememiştir. Zira Hristiyanlık, “dinimizde ne hür ne köle ayrımı vardır” şeklinde bir insan anlayışı ortaya koyarken Batı Avrupa insanı bu meselede dininin değil, tarihî ve kültürel mirasının peşinden gitmiştir.
[vc_cta h2=”Yazının devamı Ayarsız dergisinde” style=”3d” add_button=”right” btn_title=”Abonelik Formu” btn_style=”3d” btn_shape=”square” btn_color=”danger” btn_link=”url:http%3A%2F%2Fayarsiz.net%2Fabonelik-formu%2F|||”]Ayarsız dergisini kitapçılardan edinebilir veya Abonelik formunu doldurarak adresinize getirtebilirsiniz.[/vc_cta]
