“O Tohum Oldu Ulu Türkistan’a…”

“İnsanlar bir felâkette hayatta kalırlarsa yani ölümlerini ertelerlerse çok sevinirler, şükrederler. Onlar da şükretti içten içe. Ben bile…” Sustu bir müddet Tolkuneke, sonra devam etti karısı Akbata’nın hüzünlü ve meraklı bakışları altında: “Arçatı’ya doğru düz arazide iki gün iki gece ilerledik. Sonra bir insan kalabalığına denk geldik. Bir yerde bekliyorlar, daha ileri gitmiyorlardı. Onlarla konuşmaya başladık ve gördük ki onlar da bizim gibi Doğu Türkistanlı… Biz gibi onlarca kafile yüzlerce insan vardı orada. Hepsi silâhsızdı ve Çinlilerden kaçmışlardı. Burada ise Ruslar öte tarafa geçmemize izin vermiyorlardı. Önceden Alma-ata’ya da Pişpek’e de bu yoldan varır gelirdik ama bizi durduran olmazdı. Eli silâhlı askerlerin bizi burada tutacağını öğrenince en azından dinlenelim diye düşündük ve ocaklar kuruldu. Bibilerim ve diğer kadınlar olabildiğince ölçülü bir biçimde yemekler yaptılar. Karnımızı doyurduk. Ben sürekli anamdan babamdan kalan tek yadigârım, kardeşim Arstan’la ilgileniyordum ve Arstan’ın günden güne eridiğini görüyordum. Bibilerim Arstan’a sürekli bir şeyler yedirmek için çabalamıştı ama Arstan hiçbir şey yememiş böylelikle de hasta olmuştu. Gün boyu çocukcağız anne-baba diye ağlıyor gece olunca da ağlamaktan yorulup sızıp kalıyordu. Onunla oyun oynamaya çalışıyordum sürekli ama Arstan hiçbir şeyden zevk almıyordu. Katardaki diğer çocuklarla bile oynamıyordu. Beşinci gün askerler geldi ve bize uyulacak planı anlattılar. Aynı günün sabahında sonradan eklenen dört göç katarıyla birlikte askerler eşliğinde hareket edeceğimizi ve Sovyetler Birliği’nin topraklarında barındırılmayacağımızı, İran’a gönderileceğimizi söylediler. Göç kader ama böylesi sefâleti de ilk kez görecektik Akbata…”