Eski toplumlarda hastalıkların nedeni çoğu kez ruhsal bir olaya bağlanmıştı. “Ruh ve hastalık” arasında ilişki kuran bu düşüncenin temeli, hiç kuşkusuz, kökeni tarih öncesi çağlara uzanan Şamanik inançlara dayanıyordu. Bilindiği gibi şamanların başlıca görevlerinden biri, büyü yoluyla hastalara şifâ dağıtmaktı. Farklı Şamanik toplumlar, farklı farklı ritüeller geliştirmiş olsalar da; tüm Şamanik inançların temelinde ortak bir düşünce yatıyordu: “Ruh güdücülüğü”. Şaman; hem kendinin, hem diğer canlıların ruhlarına hükmeden bir karakterdi. O, bu sâyede hem gelecekten haber veren bir kâhin, hem de hastaları iyi eden bir şifâcı olmuştu. “Ruh güdücülüğü” olarak adlandırılan bu inanış, aslında, transa giren Şaman’ın telkin yoluyla insan bedenini kontrol etmesinden başka bir şey değildi. Öyle ki bu yetenekleri sâyesinde Şamanlar, 21. yüzyıl hastanelerinde dahi kendilerine yer edinebiliyorlar.
Şamanizm’de Hastalık ve Şifa
Altay Şamanlığı’nda hastalık, “körmes” adı verilen kötülük ruhlarının ısırıkları olarak düşünülür. Altaylı şamanlar bir kişi hastalandığı zaman, “Körmesler onun vücudunu yemeye başladı” derler. Hasta kişi öldüğü zaman ise “Körmesler onu yuttu” denilmektedir.
Şamanik tedâvî sürecini, Güney Sibiryalı bir halk olan Buryatlar üzerinden inceleyelim. Buryat Şamanı elinde bir ip tomarı ile hasta kişinin çadırına gider. Bu ipin bir ucu Şaman’ın elindeki oka, diğer ucu çadırın dışında bulunan bir kayın ağacına bağlıdır. Şaman oku hastaya yönelterek ipi gerginleştirir. Gerilen ip, hasta kişinin bedenini terk eden ruhun tekrar bedene dönebilmesi için bir yoldur. Kaybolan ruh önce kutsal kayın ağacına gelecek ve oradan ipi izleyerek hastanın bedenine girecektir. Şaman tören esnasında şu sözleri mırıldanır: “Çocukların soruyor, neredesin babamız? Eyy can neredesin, nereye gittin? Onları işit, onlara acı, geri dön… Neredesin sahibimiz, yanımıza gel artık.” Tüm bu monologlarla aslında Şaman’ın yaptığı psikolojik bir telkindir.
