Arkadaşlar hava çok sıcak, nem yüksek, esinti yetersiz. Diyânet takvimine göre “Eyyâm-ı Bahûr” denilen “en sıcak günler”de kalem ve kitap işlerine soyunuyoruz. Göt kıllarını diyapazon eden soğuk kış günlerinde bile daha rahat yazı yazılıyor; fakat şu yaz mevsiminde yazmak da okumak da eziyet… Lumbozları sildik, palamarları çektik; güverte yanıyor, biz yine balinayı tâkipteyiz. Yâni kıymetimizi bilin, yine de bir şeyler çiziktiriyoruz ve şâhit olduğunuz üzere gündem iğrenç denecek bir vıcıklıkta yoğun, bodoslama dalınamayacak kadar da tehlikeli:
17. asır İstanbul’unda, püritanist bir hareket olan Kadızâdeliler ortaya çıkmış ve uzunca bir süre evvelâ dinî hayâtı, ardından kamu düzenini sarsacak faaliyetlere girişmişlerdi. Bu arkadaşların fikrî önderi, 13. ve 14. asırlarda yaşayan meşhur İbn Teymiyye’dir. İlginç bir tip bu amca… Dediklerini mâkûl bulsanız ve Moğol işgaline karşı mücadelesine saygı duysanız da, sonradan hem de çok sonradan ortaya çıkan siyâsî sonuçları itibâriyle herife ısınmanız mümkün olmuyor. Meselâ Vehhâbîlik onun dinî görüşlerinden etkilenerek ortaya çıkmış, ardından mâlûm siyâsî netice olarak Suudi Arabistan doğmuştur. Günümüzün radikal Selefî terörizmi de sanırım kendisine bağlanabiliyor. Bizde de 16. asırda bu arkadaşın tâkipçisi olarak, Atsız Bey’in öküz dediği, Birgivî Mehmed Efendi meydana atılmış, ondan kırk-elli yıl kadar sonra da Kadızâdeliler denilen vâizler zümresi bu damardan neşet etmiştir. Tabiî dönem, dert derdi düzermiş misâli siyâsî ve sosyal buhranlarımızın yükselmeye başladığı, devletin gradosunun düştüğü götlek bir dönemdir. Neyse; bu zümreye adını veren Kadızâde Mehmed Efendi’nin bilhassa Fatih ve Ayasofya câmilerinde verdiği vaazlarla saçmasapan mevzularda bokyedibaşı misâli haraza çıkardığı günlerde devlet nezdinde de îtibârı yüksektir. Meselâ IV. Murad, Cibâli Yangını sonrasında bunun telkîniyle İstanbul kahvehânelerini yıktırıp zavallı tütün muhiplerini katlettirmiştir.
[vc_cta h2=”Yazının devamı Ayarsız dergisinde” style=”3d” add_button=”right” btn_title=”Abonelik Formu” btn_style=”3d” btn_shape=”square” btn_color=”danger” btn_link=”url:http%3A%2F%2Fayarsiz.net%2Fabonelik-formu%2F|||”]Ayarsız dergisini kitapçılardan edinebilir veya Abonelik formunu doldurarak adresinize getirtebilirsiniz.[/vc_cta]
